Objawy dotyczą:

      -zaburzeń interakcji społecznych

• zaburzeń porozumiewania
• występowania powtarzających się, ograniczonych i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności

Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju.

Dziecko z zespołem Aspergera cechuje:

-rozwój poznawczy w granicach normy

-w zasadzie prawidłowy rozwój mowy

-zamiłowanie do zachowania rutyny i rytuałów

-ograniczone zainteresowania i aktywność

-często występująca niezgrabność ruchowa

-zaburzony rozwój umiejętności społecznych

We wczesnych okresach, kiedy od dziecka nie oczekuje się znacznych umiejętności w sferze społecznej ,problemy te mogą być niedostrzegalne. Zazwyczaj rozpoznanie następuje po ukończeniu przez dziecko 5 roku życia, a często – dopiero w okresie od 8-12 roku życia.

W rozmowie dziecko z zespołem Aspergera opowiadając o interesującym je temacie stereotypowo wraca do niego, nie uwzględniając potrzeb osoby, z którą rozmawia. Dzieci te nie uczą się zasad funkcjonowania społecznego spontanicznie, poprzez obserwację, ale muszą być ich nauczone.  

Trudności w kontaktach społecznych pogłębia fakt, że nie potrafią one uogólniać zasad na sytuacje podobne. Problemem może być również ich nadmierna bezpośredniość, prawdomówność, nieuwzględnianie uczuć innych, gdy np. bez oporów wygłaszają niestosowne komentarze(np. ktoś ma zeza lub jest gruby), nie biorąc pod uwagę, że mogą tym sprawić innym przykrość. Są zawsze prawdomówne i drobiazgowo sztywno przestrzegają przepisów i regulaminów. Nastolatki z zespołem, ze względu na swoje trudności, zazwyczaj nie maj a przyjaciół ani bliskich kolegów. Często przypisywana jest im etykieta ,,dziwaków’’ lub ,,źle wychowanych’’. Z powodu swojej prostoduszności mogą stać się ofiarami manipulacji ze strony rówieśników. Do momentu zdiagnozowania choroby, rodzice i otoczenie mogą traktować zachowanie dziecka jako niegrzeczne i złośliwe. Z tego powodu dziecko doświadcza odrzucenia, karania, nieustannej krytyki, a czasem – przemocy fizycznej bądź emocjonalnej. Z powodu trudności w rozumieniu sytuacji społecznych, problemów w adaptacji do nowych sytuacji, braku elastyczności w postępowaniu dziecko często przeżywa frustrację, z którą na ogół sobie nie radzi, w związku z tym łatwo wpada w gniew. Przyczyną agresji mogą być prowokacje, zaczepi i agresja innych osób. Osoby te gorzej radzą sobie w sytuacjach trudnych i narażone są na odrzucenie ze strony innych, często mają niską samoocenę.

U dzieci z zespołem Aspergera wcześniej rozpoznano zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi(ADHD). Jednak u tych dzieci kłopoty z koncentracją uwagi mogą być nasilone lub spowodowane obsesyjnymi myślami dziecka na interesujący je temat, brakiem motywacji do pracy ze względu na niezrozumienie normy dotyczącej potrzeby wykonywania poleceń nauczyciela. Dziecko na lekcjach może próbować robić to, co ono chce, nie uwzględniając potrzeb innych. Trudności w kontaktach z dzieckiem wynikają ze ,,sztywności’’ w myśleniu, uporu, nie przyjmowania argumentów oraz nieakceptowania zmian.

Ważnym zagadnieniem jest rozpoznawanie i ochrona dziecka przed przemocą emocjonalną lub fizyczną ze strony innych dzieci. Odmienne zachowanie jest łatwo zauważalne przez rówieśników i może być wykorzystywane poprzez manipulowanie dzieckiem, wyśmiewanie go i prowokowanie.         

U większości dzieci autystycznych objawy widoczne są już w pierwszym roku życia. W typowym autyzmie niepokojące symptomy pojawiają się do 36 miesiąca życia.

W przypadku autyzmu dziecięcego bardzo ważne jest postawienie diagnozy w jak najwcześniejszym okresie rozwoju. Wcześnie rozpoczęta intensywna, wielokierunkowa terapia dzięki tzw. plastyczności mózgu stwarza warunki do znacznej poprawy funkcjonowania dziecka. Przyjmuje się, że wcześnie podjęta interwencja terapeutyczna powinna być podjęta przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. U większości dzieci autystycznych objawy widoczne są już w pierwszym roku życia. W typowym autyzmie niepokojące symptomy pojawiają się do 36 miesiąca życia.  

Czasami zdarza się, że rodzice , zaniepokojeni rozwojem dziecka wcześniej, obserwują np.:

    -brak rozwoju mowy

   -sterotypowe zabawy

   -stereotypie ruchowe, czyli samoczynnie powtarzające się, bezużyteczne i często rytmiczne ruchy takie, jak kołysanie całego ciała, kręcenie i kiwanie głową, zwijanie włosów, uderzanie w dłonie

   -brak reakcji na swoje imię

W okresie przedszkolnym dziecko z autyzmem:

-może nie by c zainteresowane innymi dziećmi, izoluje się

    -może nawiązać kontakt, ale czynić to w sposób nieadekwatny, nie okazując zrozumienia dla potrzeb i uczuć innych osób; domaga się, by odpowiadać rutynowo na jego stereotypowe pytania, nie zachowuje właściwego dystansu do innych, może nawiązywać kontakt w natrętny sposób nawet z zupełnie obcymi osobami

      -występują u niego stereotypie ruchowe, sztywne wzorce zachowań i stereotypowe zainteresowania

• postępuje zgodnie z własnymi potrzebami, nie uwzględniając norm i zasad współżycia
• domaga się schematu dnia, źle reaguje na zmiany w otoczeniu lub działaniach rutynowych, reaguje oporem przed podejmowaniem nowych aktywności
• często prowadzi monologi i zanudza innych swoimi wycinkowymi zainteresowaniami
• przejawia trudności dotyczące wzajemności w komunikacji, nie daje innym możliwości wypowiedzenia się(mówi do kogoś, a nie rozmawia z kimś), nie potrafi podtrzymać rozmowy i kontaktów społecznych
• może nie być zainteresowane zabawami innych dzieci, a jego mało kreatywne, stereotypowe zabawy nie są z kolei atrakcyjne dla innych dzieci
• przejawia brak tzw. zabawy funkcjonalnej- opartej na wyobraźni, naśladowaniu, pozorowaniu- wiążącej się  z używaniem przedmiotów w celu, dla którego zostały stworzone(na przykład chwytanie i toczenie piłki, budowanie wież i mostów) oraz brak współdziałania w zabawie
• Zwykle dopiero około 6 roku życia dzieci autystyczne zaczynają mówić o sobie ,,ja’’.
• W okresie szkolnym, mimo wyraźnych postępów w rozwoju nadal utrzymują się:
• -zaburzenia w sferze kontaktów społecznych
• zaburzenia w komunikacji
• stereotypowe zabawy lub zainteresowania(zainteresowania ograniczone do wąskiego wycinka wiedzy, np. dotyczące dinozaurów, pogody, rozkładu jazdy pociągów itp.)
• opór przed zmianami, skłonność do zachowania rutyn i rytuałów

   Zwykle dzieci autystyczne cechuje dobra, lub ponadprzeciętna pamięć mechaniczna oraz uzdolnienia do zadań wymagających umiejętności wzrokowo – przestrzennych. Niektóre z nich mogą przejawiać wybiórcze talenty muzyczne i plastyczne, potrafią wykonywać skomplikowane obliczenia matematyczne, bardzo szybko uczą się czytać. U dzieci o ilorazie inteligencji w normie zaburzona jest jednak zdolność myślenia abstrakcyjnego oraz rozumienia słów i wypowiedzi w zależności od kontekstu intonacji.

                                                                      

                            G. Jagielska ,,Dziecko z autyzmem i zespołem                                                                              

                                 Aspergera w szkole i przedszkolu’’